Asbest, toprağın ana unsuru olan “silisyumlu” bir metaldir. İçinde sodyum, magnezyum, demir, kalsiyum üzere unsurlar de vardır. Tabiatta uzun lifler halinde oluşmuştur.
Isıya, kimyasal hususlara, aşınmaya güçlü olması yıllar boyunca çeşitli gereç üretiminde ve endüstride kullanılmasına yol açtı.
Türkiye’de de kamu kullanımında yoğunlukla kentlerin su şebekelerini meydana getiren borular “asbest”den idi.
Şimdi değiştirildi/değiştiriliyor!
Asbestin Türkiye’de üretimini, kullanımını, piyasaya sürülmesini, asbestli gereçlerin alınıp satılmasını, hala birçok alanda kullanılmasına karşın, Türkiye Cumhuriyeti 31 Aralık 2010 tarihinden itibaren yasakladı.
Neden?
Çünkü asbestin kansere yol açan olan bir unsur olduğu anlaşılmıştı.
Zaten Avrupa Birliği asbestle ilgili hastalıkların ve ölümlerin artması üzerine kullanılmasını 2005 yılında durdurmuştu.
Peki nasıl öldürüyordu asbest?
Toz üzere hususlar içinde uzun lifler halinde bulunan asbest teneffüs yoluyla akciğerlere ulaştığında sorun başlıyordu.
Bu lifleri yok etmeye çalışan beden akciğerde bir asit salgılıyor, bu asit de akciğer zarında yaralar meydana getiriyor, bu ziyanlar 8-10 yıl içinde kansere dönüşüyordu.
Sonuç doğal ki hastalık, akabinde mevt idi.
Kullanımı nedeniyle asbest binlerce insanı hasta etti, öldürdü.
Asbest’in verdiği/vereceği ziyanlar ülkemizde, İzmir-Aliağa’da bulunan Gemi Söküm Tesislerinde, yurt dışından getirilen eski gemilerin sökülüp parçalanması sırasında çıkan/çıkması muhtemel, etrafa ve beşere ziyan veren asbest nedeniyle gündeme geldi.
TC.Çevre Bakanlığı’nın datalarına nazaran 2016-2021 ortasında Aliağa’da beş yılda 714 gemi söküldü. Hurdalar çeşitli kuruluşlara satıldı.
Verilen bilgiler doğruysa parçalanan gemilerden 250 ton asbest çıktı. 74 bin 325 ton da öbür tehlikeli atık.
Ne oldu bunlar?
Resmen açıklandığına nazaran, detay vermeden tarzına nazaran giderildiklerini söylüyor yetkililer.
Ancak bu üzere hususlarda o kadar uygunsuzluk var ki kimse inanmıyor!
Aliağa’nın yakınındaki Horozgediği köylülerinin, “hepimiz kanser olduk” çığlıkları doğruysa, o asbest lifleri havaya karışıyor, İzmir’den Bakırçay havzasına kadar geniş bir alanda insanların akciğerlerinde birikiyor.
Petrol Rafinerisi, Petkim, Termik Santral, Demir Çelik Fabrikası, Liman üzere işletmelerin yaydığı baca gazı ve tozlarla tam bir sanayi kirliliği ortamına dönüşmüş Aliağa’da beşerler bir de Gemi Söküm Tesislerinin yaydığı asbest ve öteki hususlarla karşı karşıya.
Yöre tam bir etraf sıkıntıları cehennemi!
Dokuz Eylül Üniversitesinden Dr.Enver Yaşar Küçükgül’ün verdiği bilgiler nazaran; Aliağa’da 40 yılda en az 4-5 bin gemi parçalanmış. Bunların ortasında sivil gemiler, savaş gemileri, hatta uçak gemileri var.
İngiltere Kraliyet Donanması’na ilişkin Illustrious, Invincible, Plymouth, Ark Royal, Manchester ve Liverpool uçak gemisi, Hollanda’ya ilişkin Zuiderkruis savaş gemisi, İspanyol uçak gemisi Principe Asturias Aliağa’da parçalanıp, sökümü yapılmış gemilerden.
Son 5 senede yaklaşık 10’dan fazla uçak gemisi ve her biri 100.000 tondan daha ağır “Curise”, Yolcu Gemisi sökülmüş, “halledilmiş”.
Bunlar çok büyük sayılar.
“Kuito” isimli, Güney Afrika’da Angola’da bir rafineri için çalışan 100 tonluk gemi de bunların ortasında. Üstelik bu geminin radyoaktif atık yüklü olduğu ileri sürülmüştü.
Anlaşılan Aliağa’nın havasında yıllardır asbest cirit atıyor. Zehir kol geziyor.
Oysa koskoca Avrupa Birliği ülkelerinde sökümü yapılmasına müsaade verilen gemilerin toplam yükü yılda 100 ton idi.
Avrupalıların canı değerli: Asbest üzere kirleticileri istemiyorlar!
Ya bizimki?
Peki eski gemiler Dünya’nın başka yerlerinde nasıl sökülüyor?
Avrupa’da küçük gemiler dışında bu türlü bir “iş” yok. Onları da Türkiye’deki üzere deniz kıyısında değil, kuru havuzlarda parçalıyorlar.
Hindistan, Pakistan, Bangladeş büyük ölçekli gemilerin sökümünün yapıldığı ülkeler.
Yoksulluğun biri bin para oralarda!
Türk Deniz Ticaret Odasının verdiği bilgiye nazaran bu işin getirdiği emsal meseleler nedeniyle, Pakistan’ın Belucistan Eyaleti geçenlerde, Gadani’de tanker patlaması sonucu çıkan felaketin akabinde gemi söküm işi yasaklanmış.
Bangladeş’teki gemi söküm tesislerinde de sık sık ölümlü iş kazalarının meydana geldiği bildiriliyor.
Bu durum yetmiyormuş üzere artık de Brezilya’dan bir Türk firması tarafından satın alınmış “Nae Sao Paola” isimli gemi sökülmek üzere Aliağa’ya getirilmek isteniyor. Gemi 1950’lerin teknolojisi ve materyalleriyle imal edilmiş.
280 metre uzunluğunda 62 yıllık nükleer-askeri bir uçak gemisi. Kullanım ömrünü tamamlamış.
Sahipleri ondan kurtulmak istiyor!
Bu işe kucak açacak en yakın ülke Türkiye!
Dr. Küçükgil, Sao Paolo isimli geminin 24.200 ton tartısında olduğunu, 1.818.000 dolara satın alındığını bildiriyor. Yani hurda kirli demir maliyeti ton başına 72.12 dolar. Meğer günümüzde hurda demirin fiyatı ton başına 450-500 dolar.
Neden Brezilyalılar bu gemiyi Türkiyeli bir şirkete 6-7 kat daha ucuza satmışlar ki?
Akla birçok soru geliyor!
Sorulmamalı mı?
Değişik kaynaklar Sao Paolo’da 900 ton asbest olduğunu belirtiyor.
Böyle bir uçak gemisinde asbest dahil 1300-1500 ton zehirli husus olabileceği tabir ediliyor.
Böyleyse bunların hepsi Aliağa’ya gelecek!
Ne büyük tehdit!
Ne büyük risk!
Bir gemide asbest ısı yalıtımı için çelik levhaların ortasına yerleştiriliyor.
Gemilerin alt kısımlarına, taban tanklarına, kanal ve boru sınırlarında asbest var. Ölçüsü lakin gemi kesilip parçalandıktan sonra saptanabiliyor.
Asbestin dışında sökülen gemiden denize sızan petrol ve yağ, ağır metaller, çeşitli kimyasallar, boyalar, paklık hususları üzere kirleticiler denize dökülüyor, etrafa karışıyor.
Aliağa’da birebir anda 8 geminin sökümünün yapılacağı alana, zorlamayla 28 gemi sığdırılmaya çalışılıyor. Yani sıkış tepiş. Bu işi yapan 22 şirket var.
Şimdi de bu alanı genişletmeye uğraşıyorlarmış. Yani daha çok sökülecek gemi, daha çok asbest, daha çok kirlilik.
Bunların önlenmesi, denetlenmesi neredeyse olanaksız.
Ortada büyük paraların döndüğü bir iş gemi sökümü.
Kapitalizm, feodal beyefendilerin toprak ağalarının karar sürdüğü vakitlerde, onları devirerek dünyada toplumsal açıdan ilerlemeler sağlamıştı. Emek özgürleşmiş, köylü nefes almış, üretim artmıştı.
Kapitalist beyefendiler para kazandıkça, servetleri arttıkça tutuculaştılar. Sıkıntı şartlarda yaşayan halkın reaksiyonu çoğaldıkça varlıklarının küçük bir kısmını paylaşmaya razı oldular.
Üretimin toplumsal oluşuyla mülkiyetin tekil oluşu onları zorluyordu.
Sonra emperyalist oldular diğer halkları da boyunduruk altına aldılar. Yeni pazarların getirdiği zenginliği paylaşım için birbirleriyle savaştılar.
Bilimi tekniği kullanmayı becerip daha çok kazanmanın yollarını buldular.
Sonunda global bir güç oldular.
Saçaklarıyla birlikte Dünya’nın üstüne çöktüler.
Ama doymuyorlar!
Daha çok, daha çok para kazanmak için, direnişle karşılaşmadıkları yerlerde en yabanî yolları kullanmaktan hiç çekinmiyorlar.
Bunun an açık örneği, İzmir-Aliağadır.
Geceleri metan gazının, kirletici işletme tozlarının uçuştuğu bir ortam yaşanıyor Aliağa’da.
İş verme gerekçesiyle binlerce personel kendileri fark etmeden zehirleniyor.
Çevrede yaşayan binlerce insan etraf kirleticilerle birlikte yaşamak zorunda bırakılıyor.
Ülkeye katma paha kazandırılıyor diye tabiat, insan kırıma sürükleniyor.
Bu hiç kimse için güzel değil.
Kirleticiler kirletenleri de kirletir bir gün!
Bu nedenlerle, Brezilya gemisinin Aliağa’ya demirlemesine müsaade verilmemelidir.
Ancak bu yetmez!
Aliağa’daki gemi söküm tesislerinin insanlarımıza ve tabiatımıza verdiği ziyana tümüyle son verilmelidir.
Gemiler sökülecek diye insanların ciğerleri sökülmesin!
Sefa Taşkın
05.08.2022
Dikili/İzmir