Almanya 20. yüzyılın en agresif, en çalkantılı ve en acı çekmiş ülkelerinden birisidir. Yeniden tıpkı yüzyılda iki dünya savaşının çıkmasının müsebbibi ve bu iki savaşın getirdiği yenilginin olumsuz sonuçlarını iliklerine kadar yaşamış bir topluluktur. Dahası bu savaşların sonucu olarak evvel krallıktan demokrasiye, sonra faşizme, daha sonra da Doğu Almanya’da komünizme ve nihayetinde liberal iktisada geçişi sağlamış bir ülkedir.
Almanya, 20. yüzyılda yaşananların getirdiği istikrarsız süreçten sonra, geçmişteki deneyimlerinden belirli ölçüde ders almış ve son yıllarda genel olarak refah içinde, barışçıl ve istikrarlı bir ülke imajı vermiştir. Durumun ülke içerisinde de genel çizgileriyle bu formda algılandığını söyleyebiliriz.
Almanya, İkinci Dünya Savaşından sonra dış siyasetini üç temel ayak üzerine oturtmuştur. Kendi kendini sınırlamak, Avrupa Birliği’nin entegrasyon sürecini desteklemek ve ABD’nin de dahil olduğu Batı Bloku içinde askeri manada hareket ederek güvenliğini sağlamak formunda tezahür eden bu üç ayağı 20. yüzyılın ikinci yarısında büyük bir dikkatle uygulamıştır. Sonuçta Almanya bu siyasetleri uygulayarak, komşuları ile münasebetlerini onarabilmiş ve onların kendisi hakkında sahip olduğu kuşkucu tavrı büyük oranda bertaraf edebilmiştir.
İkinci Dünya Savaşında Almanya’yı mağlup eden ABD, İngiltere, Fransa ve Rusya; Alman ordusunu dağıtarak 1954 yılına kadar Almanya’nın tekrar ordu kurmasına müsaade etmemişlerdir. Her ne kadar 1954 yılında Almanya’nın yeni bir ordu kurmasının önü açılsa da bugüne kadar Almanya’nın kendi güvenliğini sağlayacak güçlü bir orduya ve atom bombası üzere imha edici silahlara sahip olmasının önü açılmamıştır. Bu minvalde ABD ve bununla paralel olarak NATO Almanya’nın güvenlik siyasetinin temelini oluşturmuştur.
Fakat bu siyaset Soğuk Savaş sonrasında ABD tarafından yavaş yavaş sekteye uğratılmaya başlamıştır. ABD artık kendine rakip olarak Sovyetlerin mirasını devralan Rusya’yı değil, Çin’i görmeye başlamıştır. Bu yüzden de Soğuk Savaş devrinde Avrupa’da bulunan güçlü askeri varlığını çekerek bunu Pasifik bölgesine yani Güney Kore, Japonya ve Tayvan’a kaydırmıştır. Bu açıdan Ukrayna Savaşı öncesinde ABD’nin Avrupa’da bulunan askeri varlığı 30 binlere kadar düşmüş, ama Ukrayna Savaşı sonrasında tekrar 70 binlere çıkmıştır. Ancak uzun vadede ABD’nin stratejik olarak artık Çin’e odaklanması ve Ukrayna Savaşı ile Rusya’nın tekrar sıcak bir tehdit olması, Almanya’yı askeri güvenliği açısından tasaya düşürmüştür. Bu çerçevede Almanya, ABD’nin artık Almanya’nın güvenliğini ne kadar sağlayacağı konusunda kuşkuları arttığı için, hem yıllık askeri harcamalarını 55 milyar Euro’dan 70 milyara çıkarmış hem de askeri harcamalara bir sefere mahsus 100 milyar Euroluk bir bütçe ayırarak, silah ve mühimmat stokunu artırma kararına varmıştır. Ama bu kararın neticelenmesinin önemli bir vakit alacağını düşünürsek, Almanya’nın en azından kısa vadede önemli bir güvenlik zafiyetine sahip olduğunu söyleyebiliriz.
Almanya’nın bir öteki zafiyeti ise güç alanında bulunmaktadır. Ukrayna Savaşı öncesinde Almanya doğalgaz gereksiniminin yüzde 55’ni, kömür gereksiniminin yüzde 40’nı ve petrol muhtaçlığının yüzde 36’sını Rusya’dan tedarik etmekteydi. Ama an prestiji ile Rusya’dan kömür ve petrol alımını sıfırlamış olan Almanya, gaz alımını da yüzde 10’nun altına düşürmüş durumdadır. Bu güç açığını kapatmak için farklı ülkelerden güç ithal etmeye çalışmakta ve bu durum hem maliyeti artırmakta hem de orta vadede toplumda kâfi eser bulup bulamayacağı telaşının yaşanmasına neden olmaktadır. Hasebiyle güçte Almanya’nın Rusya’ya çok bağımlığı artık ülkenin güvenlik siyaseti dışında ikinci zafiyetini oluşturmaktadır.
Almanya’nın üçüncü zafiyeti ise Çin ile olan münasebetleridir. Almanya, ihracat eksenli bir kalkınma modeli izlemekte olup ulusal gelirinin yüzde 47’sini ihracat ile elde etmektedir. Almanya’nın bu ihracat temelli kalkınma siyasetinde Çin çok kıymetli bir yere sahiptir. Bu çerçevede hem ucuz orta mal ithalatı hem de nitelikli eserlerin pazarlanması için Çin, Alman firmaları için kıymetli bir pazardır. Bugün Infineon ve Volkswagen üzere Alman şirketleri ciro ve karlarının yaklaşık yüzde 40’nı Çin pazarından elde etmektedir. BMW ve Mercedes-Benz üzere Alman otomotiv devleri de tekrar ciro ve kârlarının yüzde 30’dan fazlasını Çin’den sağlamaktadırlar.
Ukrayna Savaşı sonrasında Çin’in Rusya’nın yanında yer almasından ve ABD ile Çin’in ortasındaki rekabetten ötürü Batı bloku ile Çin ve Rusya ortasında bir ayrışma (decoupling) yaşanacağı öngörülmektedir. Batı (ya da daha özelde ABD ve müttefikleri ile) ve Rusya/Çin ortasında ortaya çıkacak bir ayrışma, Çin iktisadı ile iç içe geçmiş Almanya için değerli bir zafiyet oluşturmaktadır. Çin pazarının Alman şirketleri için ortadan kalkması Volkswagen, BMW, Mercedes üzere Alman otomotiv şirketlerini iflasın eşiğine getirebilir. Alman şirketlerinin bu zafiyetten kurtulması en âlâ ihtimalle yıllara mal olabilir.
Sonuç olarak güvenliğini ABD, güç muhtaçlığını Rusya ve ihracatını Çin eksenine oturtmuş Almanya’nın bu iş modeli artık çökmek üzeredir. Scholz hükümeti bu zafiyetin farkında olmasına karşın, şimdi bu sorunları nasıl aşacağı istikametinde geniş çaplı bir plan geliştirmiş değildir. Bu açıdan önümüzdeki periyotta Almanya’yı güç bir sürecin beklediği açıktır.