İnsan eliyle oluşan iklim krizinin en bariz sonuçlarından biri artan hava sıcaklıkları. Dünyanın inanılmaz sıcaklıklar yaşadığı bu günlerde, gezegenin dört bir tarafında yüz binlerce orman yandı ve yanmaya devam ediyor.
Sıcak hava dalgasının Avrupa’yı tesiri altına almasıyla, termometreler rekor kırarak 40 dereceyi gösterdi. İngiltere’de inanılmaz durum ilan edildi. Yaz ayları yaklaşırken, içimizi saran endişeyle orman yangınlarından konuşsak da, iklim krizi tekrar ve yalnızca maalesef ki hava sıcaklıkları artınca ve yangınlar başlayınca aklımıza geliyor.
AVRUPA YANGINLARI: TEMMUZDA SICAKLIK 44 DERECEYE ULAŞTI
Dünya genelinde sıcak havaların da tesiriyle çıkan orman yangınlarına bir bakalım:
Avrupa’da bu sene en çok yangının kaydedildiği ülkeler Fransa, İspanya, Portekiz, Fransa, Almanya, Hollanda, Belçika ve İtalya oldu. Fransa’da 2006-2021 ortası ortalama yanan alan 10 bin hektarın altındayken, bu yıl yaklaşık 40 bin hektar alan yandı. Fransa’daki Gironde bölgesinde hava sıcaklıkları 12-18 temmuz ortası 44 dereceye ulaştı. Bu bölgede toplamda 17 bin hektarlık alan yandı. Binlerce kişi tahliye edildi, bin tane hayvan kurtarıldı. Kimi kaynaklara nazaran, alevlerin uzunluğu 100 metreye ulaşıyordu.
ORTALAMANIN 4 KATI
İspanya’da temmuz ayı ortasında hava sıcakları 4.2 derece yüksek seyretti ve bu periyotta 40 bin hektar ormanlık alan yandı. Ülkede 2006-2021 ortasında orman yangınlarında tahrip olan alanlar 20 bin hektar düzeyindeyken, bu yıl 140 bin hektara yaklaşmış.
Portekiz’de 8-18 Temmuz ortası 30 bin hektar ormanlık alan yandı. Bu devirde, Portekiz’de rekor sıcaklıklar kaydedildi.
Almanya, Hollanda, Belçika ve İtalya’da da yanan alan ölçüsünde çok büyük artış varmış.
Komşumuz Yunanistan’da geçen yıl 121 bin hektar ormanlık alan yandı. Bu yıl da çok sayıda yangın çıktı. Temmuz ayı ortalarında Midilli Adası’nda 800 hektar, Atina’da 2 bin 750 hektar ormanlık alan yandı. Yeniden geçen hafta, Dadia Ulusal Parkı’nda çıkan yangında 2 bin 500 hektarlık alan yandı.
Sonuç olarak Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde, bu yılın başından beri meydana gelen orman yangını sayısının, tıpkı devir için 15 yıllık ortalamanın neredeyse dört katı olduğu bildirildi.
AMERİKA YANGINLARI: 3 BİN YAŞINDAKİ AĞAÇLARI TEHDİT ETTİ
Amerika Orman Yangını, Hava ve Çığ Olayları Merkezi’nin bilgilerine nazaran 19 eyalette son bir ayda 1310 farklı noktada orman yangını çıktı. Kaliforniya son yıllarda kuraklıkla boğuşuyordu, en çok yangın çıkan eyalet oldu.
Verilere nazaran, Kaliforniya’da Yosemite Park başta olmak üzere, son bir ayda 352 farklı noktada yaban hayatını tehdit eden yangın çıktı. Ulusal Park’ta 6 bin hektar yandı. 3 bin kişi konutları yandığı için tahliye edildi. Yangın, ortalama 3 bin yaşındaki dev Sekoya ağaçlarını tehdit etti.
Amerika’nın kuzeyinde yer alan Alaska’da, son bir ayda 79 farklı noktada yangın çıktı. Eyalette, 81 bin hektar alanın kül olduğu belirtildi.
Yine Amerika’nın batı kıyılarında yer alan Washington eyaletinde de 67 yangın çıktı.
Fas’ta da durum çok farklı değil. Temmuz ayı içinde hava sıcaklığının 45 dereceye çıktığı ülkede, orman yangınlarında 9 bin 200 hektarlık alan yandı. Yangınlar 1 haftadan uzun sürdü.
3 BİN HEKTAR ALAN YANDI
Tunus’ta ise haziran ayı başından bu yana 3 bin hektar alan yandı. Tunus, Cezayir ve Libya’da, rekor hava sıcaklıklarının yaşandığı geçen yıl çıkan onlarca yangında yüzlerce hektar ormanlık alan yok oldu, 70’den fazla kişi hayatını yitirdi.
TÜRKİYE YANGINLARI
Türkiye’de de geçen yıl çıkan yangınlarda, toplamda 118 bin 415 hektar ormanlık alan yandı. Toplamda, 118 bin futbol alanı büyüklüğünde ormanlık alanı kaybettik.
Bu yıl da Türkiye’nin dört bir yanından orman yangınları haberlerini sık sık alıyoruz. Mayıs ayı sonunda Antalya’nın Alanya ilçesinde çıkan orman yangınında 5 dönümlük alan ziyan gördü. Dalaman’da da 2 hektar yandı.
Marmaris’te haziran ayı sonunda çıkan orman yangınları herkesi korkuttu. Geçen yıl 50 bin hektardan fazla orman alanını kaybeden Marmaris’te, bu kere 4 bin 500 hektarlık alan üç günde yandı. Marmaris’te geçen yıl çıkan büyük yangından etkilenen İçmeler bölgesinden iki gün evvel bir yangın haberi daha geldi. Yangın nedeniyle Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Marmaris Uygulama Oteli tahliye edildi. Yangın otele ziyan verdi ve yangında bölgedeki birçok araba ziyan gördü, 2 hektar ormanlık alanı yok oldu.
Temmuz ay başlarında Datça’da yangın çıktı. Zahmetle söndürülen yangında 300 hektar orman alanı, 400 hektar da tarım yeri ziyan gördü. 20 kişi yaralandı, yangın sırasında yüzlerce kişi tahliye edildi.
Bunların dışında da her gün ülkenin çeşitli bölgelerinde irili ufaklı yangınlar çıkıyor. Bu tehdit üzerine İçişleri Bakanlığı, yangın riski barındıran bölgelerdeki ormanların etrafında ateş yakılmasını ve orman alanlarına girişleri 31 Ağustos 2022 tarihine kadar yasakladı.
İKLİM KRİZİ NEDİR?
İklim ile bir yerde yıllar boyunca hakim olan ortalama hava durumu kastediliyor. İklim değişikliği ise bu ortalamalardaki değişikliğe işaret ediyor. Dünyanın insan tesiriyle iklimi değişiyor ve bu değişimin nedeni atmosferin ısınması.
Atmosferin ısınmasına neden olan sera gazlarının oranı, 1750’li yıllarda başlayan Sanayi İhtilali sonrasında artmaya başlamış. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’ne (IPCC) nazaran, karbondioksit oranındaki artışın öncelikli nedeni, fosil yakıt kullanımı. Kayda kıymet ikinci etken ise, başta ormansızlaşma olmak üzere arazi kullanımındaki değişim. Artık iklim krizi deniliyor zira dünya, Sanayi İhtilali’nin başlamasından bu yana süratle ısınıyor. 1850’den bu yana yeryüzünde ortalama sıcaklık 1.1 santigrat derece arttı. araştırmalara nazaran, son 40 yıl içinde her 10 yıl bir evvelkine nazaran daha sıcak geçti. Dünyada karar alıcılar bu gidişe dur demezse beşerler ve tabiat, kuraklık, deniz düzeylerinin yükselmesi ve çok sayıda canlı çeşidinin büsbütün yok olmasıyla karşı karşıya kalacak.
ORMAN YANGINLARININ İKLİM KRİZİYLE İLGİSİ NE?
Peki, iklim krizinin orman yangınlarıyla ilgisi nedir?
İklim krizi nedeniyle artan hava sıcaklıklarıyla orman yangınları artıyor zira sıcaklıkların artmasıyla nem azalıyor ve orman yangınlarına uygun ortam oluşuyor. Havaların ısınmasına neden olan gazları emen ormanlar, yangın sırasında emdikleri karbonun bir kısmını geri bırakıyor.
‘2060’LI YILLARA KADAR SÜRER’
Sıcaklıklar daha da artacak. Dünya Meteoroloji Örgütü, bundan sonra sıcak hava dalgalarının daha bir formda sık yaşanacağı ve bu eğilimin en az 2060’lı yıllara kadar devam edeceğini bildirdi.
Bilim insanları ısrarla hava sıcaklığındaki artışların iklim krizinin tesirleriyle teğe bir uyuştuğunu söylüyor.
Haziran ayında ‘Çevresel Araştırma: İklim’ isimli bilim mecmuasında yayımlanan bir çalışmada araştırmacılar, iklim değişikliğinin dünyada yaşanan sıcak hava dalgalarını şiddetlendirdiğini belirtti.
1.75 DÜNYA VARMIŞ ÜZERE TÜKETİYORUZ
Tüm bu tehditlere karşı biz nasıl yaşıyoruz? Güya 1.75 dünyamız varmış üzere.
Dünya üzerindeki yenilenebilir kaynaklar ile insanların bu kaynaklara yönelik talebini pahalandıran araştırmalar yürüten Global Ayak İzi Ağı’nın (Global Footprint Network) dataları, dünyanın bize sunduğu 1 yıllık doğal kaynakları, bu yıl 28 Temmuz itibariyle tükettiğimizi gösterdi. Bu tarih, 2021 yılında belirlenen tarihin bir gün öncesi.
Bugünden itibaren, dünyanın yıl içinde yenilenebilme kapasitesinden fazlasını tüketmeye başlayacağız. Diğer bir deyişle, geleceğe borçlanmaya başladık.
Aslında problemler da, tahliller de muhakkak lakin dünyada karar alıcılar tabiatın çığlıklarını duymuyor.